Bachis si chiti pesatu de chitzo cussu manzanu.
S' intentzione sua iti de si c'ughire de presse e andhare a orisè pro arrejonare de su prozetu chin Don Martine. Sa mama si che pesaiat a ora 'e pudhas, e a cuss'ora isse iti' istatu bell'e partitu.
Chircandhe de no achere mancu pisinzu adiat rinuntziatu peri a si lavare sa cara. Cussa che iti intesu peri una musca tussire de annedha.
Su recatu e sos trastes los adiat preparatos sa die e innanzi , s'únicu probbrema adiat essere cussa malaita janna. A l'ispostare de unu millímetru iti' atu unu burdellu mannu essendhe che die, a issu li toccait a l'ispostare a dae note manna, e non de unu millímetru, ma nessi su tantu de chissire.
Sa bitzicreta chi siti costruiu a sa sola l'aiat accuata ene su sero prima. Una borta in surp'e su cadh'e pòveros- comente la mutiat sa mama- in mancu un'ora iti' arrivau a Orisè.
Don Martine iniziait su travallu de fotògrafu a sas ses ispacatas de orolozu. Achiat s'ocu, si preparait sos atretzos, allugaiat sa luche ( elet trica) e aspetait sos viddaios dae locula, oniai, e garteddi po li picare sas fotografias chi deviant servire pro sos documentos. A sas oto e unu cuartu ….. a comunu in uve travallait pro su chi totu sa zente cunsiderait su veru travallu, totus, ma no isse.
IN comune bi travallait ca iti tra sos pacos a ischire a lezzere e iscriere in italianu, su restu de cussos capassos, o ini nobales - e non l'ind'affuttiat nudha- o ini mastros de iscola. Martine, però teniat carchi cosa de diversu, carchi cosa de mannu e de non riconoschitu dae cussos viddaios e nemmancu dae cussos nobales, chi poi iti sa matessi cosa. In mes' 'e s'arreunu, Si bos setzis dimandhandhe comente mai Martine “ sonat” che campana e nobale isse puru, jeo bos rispondho chi sa rejone l'iscoo, ma non bò la poto nàrrere, o po su mancu non bò la poto nàrrere commo.
Própriu is su mentres si pensaiat custas cosas, ecco su burdell'e sa janna!
Non b'iat pensau dae sullenare dae fundu pro chircare de carrajare su burdellu ch'itt acchende. Unu gatu pariat, mallaitta janna!
E comunque si sa janna itt'unu gatu a modu suo, sa mama itt'unu cane, ca sas intentziones de si c'ughire si l'has adiat fracatas su sero prima matessi. Infattisi, pustis de li pone apresse, ischitada dae sa janna- gatu, issa
- iscurtza, in camisa e note, pilos issortos e chin sos ocros uffratos che istria - l'it'ispettande in daennantis de sa bitzicreta. Si no iti tentu cussentia de ladru, chi est sa cussentia chi tenent tossus sos chi si che sono fughindhe- l'iat portita picare peri pro una antamas, ma antamas no iti
E commo?
Commo aspetates unu mamentu, ca prima chi cuss'istria de sa mama si che lu mandighet a voches de cumandamentu e li ponzat nesica, si permittites jeo a bachisieddhu -ca in custu cumintzu de istória iti galu minoredhu, o pro menzus narrer galu vacchianu-bo lu depo presentare e lu depo achere prima chi cussa li ponzat manu, si uncas non at' a parer mancu sa matessi pesona e bò lu devo “ pesare” duas vortas.
Achiemus goi, jeo bò lu presento e poi candho s'istória continu ata, vois bò lu devides immazinare chin carchi pilu tiratu dae cuccuru, sa camisa istratzata, ma non tantu de la deves cusire dae novu- sa cara alluta dae catzotos e unu o duos segno de francas in sos bratzos, po su resto Bachis iti goi:
Custu zo vinu de mancu deghe otto annos teniat una imponzera rara. No iti chistione de artesa, de chentímetros, ca in cussu valia vat de unu pacu si lu in assimizatu a unu continentale, ma ndhe teniat de avantzu si l'assimizai ni a unu sardu. Bene atu de carena , chin palas mannas, ma non de su totu irvilupatas, Bachis teniat una “ calidade ” veramente ispetziale: una pedhe chi no iti solu bianca, iti una' ispétzia de tenda bianca che nie dae uve si che potiat vídere onzi vena, onzi nelvu, onzi músculu, fintzas a s'anima. E cussos musco-los moviat, comente bos ipo nandhe- in dh'una manera chi bos iti fatu pessare a unu de cussos atletas grecos de ditzosa zenia. Unu de cussos chi curriant pro sa glòria, pro sa bellesa, pro sa vita matessi. Unu de cussos chi do-po e prima de sa glòria in temperatos chin artes de paghe chi sono sa poesia e sa matemàtica e artes de gherra, chi sos romanos mutiant de Marte e sos grecos mutiant de Ares. In supra de totu custas cosas iti sa disciplina. Pro bos nàrrere sa veridade in totus calidades veramente datas in donu a Bachis. Totus, ma non sa disciplina. Bachis àteru no iti chi s'ispiegatzione de cussa veras latina chi bos ata contatu su mastru o su pride “mens sana in corpore sano” e si bois in iscola fizis poledhos e de custa veras non b'azis cumpresu mai nudha est solu ca bos mancait su ritratu sou ca custa criatura riuni vata sas limbas e sas tziviltades anticas chi bos ana imparatu, e sa rejone iti chi
riuni vata in su matessi logu sos signos de totu s'istória. Pertzisamente cussa chi non bos ana mai contatu, cussa chi bos ana acuatu: de sos gherreris de ishardana, de sos polu los de su mare, de Atlanti de. In cussos ocros gai luminosos , comente solu
su niedhu cumpletu potit re levare, una lughe potente iti alluta in fundu. B' iti sa síntesi de sa zenia de sos mannos sapi entes e cumbatentes. Dritos che colunnas de màrmaru, chena s'abbilidade de sos polu los frigonzosos, cussa de peigare sos drenucos.
Pro unu' istante, prima de bos torrare a sa situassione sua de míseru, una cunditzione chi mutiat a voche arta sa disgràtzia- bos naro chi su sole, chi in chelu adiat apena comintzatu a brujare, s'est pasatu prus de su tempus chi Deus cun tzedit a un'istella in supra de una criatura mortale. Su sole lu agasazait comente esseret istatu mutitu dae sa carena de unu “deus de mesu”. Onzi orta chi l'illuminait, in particulare in iverru e a sa naschita de sa die, deviat fagher atentzione a non che pèrdere su tempus cuntzessu. Onzi auro ra chi vidiat cussu pitzinnu e si tratteniat cun isse, poniat ritardu pro dare lughe a su mundu. E biti una rejone pro sa piedade 'e su sole: ca custu pitzinnu , iti istatu sa vittima - sentza chi nemos devat narrer àulas- de unu irballu de destinatzione. Comente chi su Babbu Mannu candho adiat detzisu de lu mandhare in sa terra, liti atu naschire in sut'e su càule irballau.
L'ischites ite bos naro? A custu pitzinnu mancait su
“ physique du rôle ” pro retzitare sa tragedia , ca iti in dh'una trazédia chi che l'aiant comente cravatu a fortza!
Ecco, commo però, non poto achere prus nuda pro Bachis e pro conti nuare su contu in manera “ cronologicamente corretta”, lu depo lassare in francas de sa mama, in francas de cuss'èssere miseràbbile e sentza isperant ia, chi nessunu in custu mundu diat a cussiderare sa mama de cussa criatura. Ma it propriu suo su caule irbalatu in mesu de nue sa creatura s'er formata pro nove meses, sua sa zenia chi in tottu cussu travallu s'est isforzata ressissendebi, de che irmenticare cussu sambene malaittu. Dae nessunu signu s'iti potutu mutire fizzu suo, ma fizzu suo iti.
-Ello a uve ses andhandhe tue- e achet unu passu in sa diretzione sua.
No, no iti una dimanda, iti una minetza, unu fatu. A issa non l'importait “ a uve”, a issa li bastait e avantzait sa chestione chi cussu pitzinnu si chitit fughindhe
-A Orisè, tenzo cumandhu de achere!
Bachis iti de pacas paràulas ca ischiat giai in partent ia chi tantu las iti buscatas, e sa natura sua non bi l'achiat a l'achere arrebbellare, non chin sa mama. Ischiat meta vene chi si iti chertu, cussa pòvera femina non liti potitu tocare, ma issu iti fitzu vonu e ischiat chi deviat suportare chin pas sentia.
-Cumandhu de achere- como veniat sa parte prus difítzile- cumandhu de achere, ma non ti ndhe frigonzas, ghetadommos, non ti ndhe frigonzas de ti che fughire comente unu delincuente farabbutu chi non ses arteru?
- Dai o Ma, lassatemi colare, depo andhare pro su prozetu,
-Su prozetu? Ello cale prozetu? E prozettatu chi non ses in conca, a uve, a uve sese andhandhe, a uve cussu fanfallone de na bile iz'e una brussa, ses anandhe tue?
Ello ite ti ses pensandhe, ite ti ses pensandhe brutu disgrassiadu! Cussu tenet tempus de che gastare, ma tue no, tue deves traballare ca babbu tuo est fachendhe totu a sa sola, disgratziau, ca tenet bisonzu dae tene , farabbutu!
O ma, jeo tenzo cumandu urzente, jeo depo andhare e basta, lassatemi colare
Colare? Jeo non ti lasso colare, s'occale che porcu chi ti venzat! Deves andhare e basta? De cussa matessi pasta ses fatu, de cussa matessi pasta!
Oh, ma, lassatemi colare, abberu, depo andhare
Como sa mama siti preparandhe pro sa parte prus prena de" pathos”, pro sa versione pòvera de sa trazedieddha greca chi teniat bisonzu de si re citare cada die. Una àtera cosa de annunghere iti chi sa mama teniat su donu de addopiare calu nche paràula, pro la trasformare in maledissione, in irrocu e sos irrocos abbisonza na de puntos isclamativos, chi nois ammus a mutire puntos sicos; e ponite mi in mente, sos putos sicos sono - pro bos contare sos contos sardos- sa cosa printzipale de totu. E si sicos non bos piaghent sos puntos, puntos sicos chi tenzetas in conca o sicos che puntos chi bos atzapene! Cumpresu, como, s'importàntzia de sos puntos sicos, azis?
Deves andhare? Mancu veru a lu contare b'annat bene, mancu veru a lu contare! Commo muto a babbu tuo, a babbu tuo chi li che ses sutzandhe s'anima! A cussu poveritu chi ti iuchet su pane a sa mesa chin sacrifítziu! A cussu' ómine chi tue disonoras chin paraulas e chin totu! A babbu tuo, chi ti ponet nesica mala, farabbutu! Ma dae noche non b'asa a colare, no, de noche non bi colas, cantu er veru Zesugristu, dae noche non cola sa ca t'ucchio e custa bitzicreta ti la seco a cantzos, a cantzos, ghetadommos!
E totu in dunu afrancat sa bitzicreta e l'ardibbata a su muru.
Bachis, chi non li cheriat acher male, detziditi chi cussu iti su momentu zustu pro siche alluzanare. Achet apena s'atu de s'acurtziare a “ su cadhu suo”, ma cussa maca bi l'ispostata chin du nu carche ( essendhe iscurtza) poi si ghetata a terra chin su pede in manos pro s'urtimu atu de la trazedieddha chi iti retzi dandhe. A cussu puntu,totu su vichinatu iti aiscurtandhe e ridindhe-silla.
Malaita sa die chi ses nas chitu, diàulu su santu chi t'at fatu! Malaitu delincuente chi m'asa a ucchiere comente as tentatu de mi ucchiere prima galu de naschire!
Mancu una mama disisperata ti firmat sa cussentia, mancu una mama disisperata!-
Bachis, candho arrivait a custu puntu , peri ischindhe chi iti solu una retzita e chi sa bitzicreta iti libbera– non teniat mai coro de si che ughire. A cussa retzita issu deviat partetzipare comente chi iseret istatu in ti atru, chi esseret tentu sa carida de sa pessone prus in vista, ca cussa retzita iti tenta pro dare isfogu a cussa' emina poverita; pro sos vichinos chi si senti ata in dovere de nutrire chin iscàndhalos; pro esístere, peri solu unu mamentu pro sos ocros de su babbu; pro che revessare totu su velenu e sa disperassone chi teni ata in sinos; pro abbochinare contra su chelu, sa terra e fintzas contra e Deus, ca totus devia na ascurtare sa màssima potenti a de cuss'ànima disisperata pro che pesare ànghelos e diàulos, pro los dimannare puite, puite l'ana mortu unu pitzinnu e oro, pro ite cussa gherra malaita chi iti finita, ma non íliche adiat bocatu a campu a izu suo , pro ite una fiza maca e pro ite unu vitzu chi non bi valiat a nudha, unu sentza cussentia e responsabbilidade, unu chi non cheriat essere guvernatu comente si deviat in sa cunditzione sua. Unu mann'e badhas chin lanas in conca, unu fanfallone, ca su chi cheriat achere non iti robba pro isse, non iti cosa che esserent atu achere a unu izu de su pópulu., Don Martine Don Martine! Ello puite cussu nobale malaitu li cheriat achere gastare gai sa zoventude, ello cale isperant ia o cale machine iti ponente in conca a izu suo? Issa non lu deviat permítere, non lu deviat permítere, ca sa vita l'adiat imparatu vene chi onziunu devet andhare che molente e iuchere su garrigu chi Deus lis ata intregatu. A su pópulu pretas, a su ricu oro, ma cussu, ventu iti garrigandhe! Ventu, e chin su ventu non si costrui-ti domo, ma domos si ghetant!
0 commenti
Nessun commento.